İhbar Süresi Ve Tazminatı Nedir? Nasıl Uygulanır?

Değerli dostlar merhabalar,

Bugünkü yazımda Türk İş Kanunu'na göre İhbar Süresi (Öneli) ve Tazminatı konusunu paylaşacağım.

Sizin de bildiğiniz üzere, madde madde ve/veya soru cevap şeklinde bir konuyu açıklamayı tercih ediyorum. Bugün de aynı yolu izleyeceğim.

İhbar Süresi Nedir?

Belirsiz süreli bir iş sözleşmesine göre düzenlenmiş iş ilişkisinde, işçi veya işveren yani taraflardan biri iş sözleşmesini feshetmek istiyorsa diğere tarafa belirli bir süre öncesinden haber vermesi gerekmektedir. Bu süre işçinin firmadaki çalıştığı yıla yani iç kıdemine göre değişmektedir.

İhbar Süresi Hangi Kanunda Düzenlenmiştir?

İhbar Süresi 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesinde düzenlenmiştir.

İhbar Süresi Hangi Durumlarda Uygulanır?

İş sözleşmesinin mutlaka belirsiz süreli olması gerekmektedir.. İşçinin iş sözleşmesini fesh etmesi yani istifa etmesi yada işverenin iş sözleşmesini 18. maddeye göre geçerli bir sebeple fesh etmesi durumlarında uygulanır.

İhbar Süreleri Ne Kadardır?

Direkt kanunda yazdığı şekliyle paylaşmak gerekirse

a) İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra,

b) İşi 6 aydan 1.5 yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 4 hafta sonra,

c) İşi 1.5 yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 6 hafta sonra,

d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak 8 hafta sonra feshedilir.

İhbar Süresi Ne Zaman Başlar?

Fesih bildiriminin karşı tarafa yapıldığı gün ihbar süresi de başlamış olur. Yani bildirimin yapıldığı gün ihbar süresinin ilk günüdür. İstifa veya işten çıkarma durumu değiştirmez.

İhbar Tazminatı Nedir?

Esasen ihbar tazminatı diye bir ayrım yoktur. Olay şudur. Eğer taraflardan biri ihbar süresine uymak istemiyorsa ihbar süresi kadar tazminatı ödemek zorundadır. Örneğin bir işveren işçisini işten çıkarmak istemiyor 18. maddeye göre, işçinin de iç kıdemi 8 ay olsun. Yani iki tarafın uyması gereken ihbar süresi 6 hafta. Ancak işveren ihbar süresine uymadan ilk gün sözleşmeyi fesh etmek istiyorsa işçiye 6 haftalık ücretini ödemek zorundadır. Aynı şekilde eğer işçi bu ihbar süresine uymak istemezse o da aynı tutarı işverene ödemek zorundadır. İstifa veya işten çıkarma durumu değiştirmez.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Çalışanın işten ayrılacağı aya ait son aylık brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Yukarı belirttiğim gibi eğer uyulması gereken süre 6 hafta ise 30 günlük brüt maaş 30'a bölünüp 1 günlük maaş bulunur. Bu maaş da 6 hafta yani 42 gün ile çarpılır. Çıkan tutar brüt ihbar tazminatıdır. Damga vergisi ve gelir vergisi kesilir ve net ihbar tazminatı bulunur. İhbar süresine kim uymayacak ise bu tutarı karşı tarafa ödemekle sorumludur.

İş Arama İzni Nedir?

İş arama izni, ihbar süresi içerisinde istifa etmiş veya işten çıkarılmış olsun fark etmeksizin işçinin yeni iş bulabilmesi için günlük kullanması gereken izindir. İş Kanunu 27. maddeye göre günlük en az 2 saattir. Çalışan bu 2 saati öğle arasında gelmeyecek şekilde (çünkü öğle arası çalışma süresinden sayılmaz) mesai saatleri içerisinde istediği gibi kullanabilir. İster 2 saat erken çıkabilir, 2 saat geç gelebilir veya gün ortasında da kullanabilir. İşçinin iş bulmuş olması iş arama iznini kullanmasına engel değil?

İş Arama İzni Toplu Kullanılır mı? Nasıl Hesaplanır?

İhbar süresi içerisindeki işçi dilerse yazılı dilekçe vererek günlük en az 2 saatlik iş arama iznini toplu olarak kullanabilir. Nasıl hesaplanır? 6 haftalık örnek ilerleyelim. Kanunda net açıklama olmamasına rağmen uygulamada iş günleri baz alınır. Yani 6 haftalık ihbar süresi içerisinde 42 gün vardır. Cumartesi ve pazarları çıkarırsak 42 gün - 12 gün = 30 iş günü vardır. Eğer firma cumartesileri de çalışıyorsa sadece pazar günleri çıkarılır cumartesi iş gününden sayılır. 30 iş günü 2 saat ile çarpılır ve hafta günü olan 7 güne bölünür. 30/7=4,28 iş arama izni günü elde edilir. Ancak kanunda net bir şekilde belirtildiği iş arama iznini toplu kullanmak ihbar süresinin erkenden bitirmeyi sağlamaz. "27. Madde : Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır."

İhbar Süresinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• İhbar süresi hiç bir şekilde bölünemez. Yani 6 haftalık ihbar süresinin 4 haftası kullanılsın, geri kalanı ücret olarak ödensin olmaz. Ya tamamı kullanılacak ya tamamı ücret olarak ödenecek

• Yıllık izinler ve sağlık raporları hiç bir şekilde ihbar süresinden sayılmaz. Eğer işçi ihbar süresi içerisinde hastalanır ve iş görememezlik belgesi (sağlık raporu) alırsa ihbar süresi sağlık raporu günü kadar uzar. Aynı şey yıllık izin için de geçerlidir. Zaten ihbar süresi içerisinde yıllık izin kullanılması tavsiye edilmez

• İhbar süresi kanunda ne kadar olacağı belirtilmiş olsa da işçi ve işveren bu süreleri iş sözleşmesi ile arttırabilirler ancak azaltamazlar.

• Eğer iş sözleşmesine 2 aylık deneme süresi şartı eklenmiş ise bu 2 aylık deneme süresi içerisinde ihbar süresi uygulanmaz.

Oğuzhan Tercan

İnsan Kaynakları Eğitmeni / Danışmanı