Dünya'da Kıdem Tazminatı Nasıl Uygulanıyor ?

Oğuzhan Tercan
8 Nis 2017
6 dakikada okunur

Güncelleme tarihi: 4 Nis 2021

Merhaba arkadaşlar.

Bir önceki yazımda Türkiye'de yürürlükte olan Kıdem Tazminatı uygulamasını detaylı ve basit bir şekilde tarafınıza açıklamıştım.

İlgili yazıya bu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.tercann.com/single-post/2017/03/12/kidem-tazminati-nedir

Önceki makalede belirttiğim üzere yeni yazımda bu sefer Avrupa'da ve diğer önemli Dünya ülkelerinde Kıdem Tazminatı uygulamalarını belirteceğim. Hangi ülkelerde var hangi ülkelerde yok vb bir çok karşılaştırmayı analiz etme şansına sahip olacaksınız.

Yard. Doç. Dr. Alp Limoncuoğlu'nun Karşılaştırmalı Hukukta Kıdem Tazminatı Uygulamaları isimli çalışmasını ve bazı muhtelif makaleleri kaynak ve referans olarak kullandım.

ALMANYA

Kıdem Tazminatı Var : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : Bir çalışan işten çıkarıldığında her bir yıl için yarım aylık kıdem tazminatı hakkına sahip oluyor. Ancak Almanya’da yürürlükte olan ‘ İstihdamın Korunmasına Dair Kanun’a göre 10’dan az işçiye sahip işyerlerinde kıdem tazminatı uygulaması bulunmamaktadır. 55 yaş üstü çalışanlarda 15 yıllık çalışmaya karşılık 15 ay, 20 yıllık çalışmaya karşılık 20 aylık ücret ödeniyor.

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ

Kıdem Tazminatı : Yok (İstisnaları mevcut)

ABD’de kıdem tazminatı uygulaması özel sektörde yok. Federal çalışanlar için ise var. Bir federal çalışan yetersizlik yüzünden işinden çıkarıldıysa ve ya 3 gün üst üste devamsızlık yaptıysa kıdem tazminatı hak kazanamıyor. Eğer çalışan 10 yılı tamamlamamışsa 1 yıl için 1 haftalık ücret, 10 yılı tamamlamışsa 1 yıl için 2 haftalık ücret ödenmektedir. Ayrıca o yılı tam tamamlayamamışsa her çeyrek için ödenecek tutarın ¼’ü ödeniyor. Bir ek uygulama olarak bir çalışan 40 yaşını tamamlamışsa bu tutarlara her 1 yıl için %10 ilave yapılıyor. Çeyreklik dilimler içinse oran % 2,5 artırılıyor

ARJANTİN

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : Arjantin Kıdem Tazminatı uygulaması açısından Türkiye’ye çok benzemektedir. Aynı ülkemiz gibi eğer çalışan geçerli bir sebeple işten çıkarılmış ise ve ya haklı nedenle iş sözleşmesini istifa tarzıyla sonlandırmış işe her 1 yıl için 1 aylık maaş kadar kıdem tazminatı hak kazanıyor. Bununla birlikte kıdem tazminatı çalışanın bir önceki seneki brüt aylık ücretinin 2 katından az olamıyor.

AVUSTURYA

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 3 yıl

Tazminatın Tutarı : Her bir çalışan herhangi bir sebepten işten çıkarıldıysa hukuka aykırı davranış da dahil kıdem tazminatı hakkı kazanıyor. 3- 5 yıllık çalışmaya 2 ay; 5 - 10 yıllık çalışmaya 3 ay; 10 - 15 yıllık çalışmaya 4 ay; 15 - 20 yıllık çalışmaya 6 ay; 20 - 25 yıllık çalışmaya 9 ay ve 25 yıldan fazla çalışmaya ise 12 aylık ücret ödeniyor. Bununla beraber 10 yılını dolduran ya da 5 yılını doldurup çocuk sahibi olmak ya da evlat edinmek isteyen çalışanlar da kıdem tazminatına hak kazanıyor.

BELÇİKA

Kıdem Tazminatı Var : Var (Belirli Şartlar Mevcut)

Eğer toplu işten çıkarma söz konusu ise kıdem tazminatı uygulanıyor. Toplu işten çıkarma ise 60 günlük süre zarfından işyerindeki çalışan sayısına göre yüzde 50'si - yüzde 10'u arasında çalışanın işten çıkarılmasına göre değişiyor. Bu durumda çalışana azami 4 aylık ücret ve işsizlik sigortası arasındaki farkın yarısı ödeniyor.

BREZİLYA

Kıdem Tazminatı : Var

Brezilya’da kıdem tazminatı uygulaması fon sistemi üzerinden işlemektedir. İşveren çalışan için bankada hesap açıyor ve bu hesap Hizmet Süresi Uzunluğu Garanti Fonu kapsamına giriyor. Buna göre işveren çalışanın maaşının yüzde 8.5'ini her ay bu hesaba yatırıyor. Hesaplar ise devlet bankası tarafından yönetiliyor. İşçi, hizmet sözleşmesinin haklı olmayan bir sebeple feshi durumunda söz konusu meblağı enflasyon değerlendirmesi ile birlikte alabiliyor.

ÇİN

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 6 ay

Çin'de kıdem tazminatı 2008 yılında yürürlüğe giren iş kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. Temelde aynı ülkemizde olduğu gibi her 1 yıl için 1 aylım maaş tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Ancak 6 aydan fazla 1 yıldan çalışan işçiler de 1 aylık maaş kadar kıdem tazminatı kazanıyor.

FRANSA

Kıdem Tazminatı Var : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : Çalışan işten çıkarılacağı zaman aylık maaşının 1/10’u kadarı kendisine ödeme yapılıyor. Ancak çalışan aynı işyerinde kıdemi 10 yılı buluysa 1/10’luk tutara 1/15’lik bir ilave gerçekleşiyor. Fransa’da bu uygulamada bir işten çıkarılma sebeplerinden biri için istisna var. O da ‘ekonomik sebeplerle’ işten çıkarılma. Eğer bir çalışan ekonomik sebeplerle ki firma bunu yasalara önünde kanıtlamalı işten çıkarıldıysa aylık ücretin 1/5'i ödenirken 10'yılı aşması durumunda ise üstüne 2/15 ekleniyor.

GÜNEY KORE

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : Güney Kore kıdem tazminatı konusunda nev-i şahsına münhasır bir hukuk yapısına sahip ve gerçekten hayret verici derecede bonkör. Çalışan istifa etse de kıdem tazminatı alabilmekle beraber kıdem tazminatı hak kazanabilmek için güney Kore vatandaşı olmanıza da gerek yoktur. Tazminat 1 yıla karşılık 1 ay olarak hesaplanıyor. Tam zamanlı çalışma ise haftalık 15 saat ya da aylık 60 saat ve üzeri olarak belirleniyor. Bununla birlikte 5 kişiden az işçi çalıştıran işverenin kıdem tazminatı ödeme zorunluluğu bulunmuyor.

HİNDİSTAN

Kıdem Tazminatı : Var (Uygulama ve adı farklı)

Kıdem tazminatı burada iş gücü azaltma tazminatı olarak kullanılıyor. Mevsimlik işçi çalıştıran ya da 50 kişiden az işçi barındıran işletmeler kıdem tazminatı ödemekle yükümlü değil. Ayrıca askeri ve emniyet teşkilatları da kıdem tazminatının dışında, dolayısı ile sadece yüzde 10'luk bir dilim kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor5 yıl hizmet veren çalışana 15 günlük ücreti ödenirken tavan ise 350.000 Hindistan rupisi olarak belirlenmiş.

HOLLANDA

Kıdem Tazminatı : Yok

Hollanda’da kıdem tazminatı uygulaması bulunmuyor. Bu tarz iş sözleşmelerinin feshi iş kanununa değil medeni kanuna göre düzenlenmektedir. Ancak bu ülkede detayını çok bilemeyeceğim Kantonal Mahkemeler var. Eğer çalışan buraya dava açıp kazanırsa belli miktarlarda (bir kaç aylık maaş) tazminat kazanabiliyor.

İNGİLTERE

Kıdem Tazminatı Var : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : 41 yaşını doldurmamış çalışanlar her 1 yıllık çalışmaları karşılığında 1,5 haftalık ücret, 22 - 41 yaş arası çalışanlar her 1 yıl için 1 haftalık ücret, 22 yaşını doldurmamış çalışanlar içinse yarım haftalık ücret tazminat belirleniyor. Çalışan aynı işverene bağlı 20 yıldan fazla çalışmış olsa bile sadece son 20 yıllık çalışması tazminat için göz önünde bulunduruluyor. Eğer işten çıkarılma sebebiyle yetersizlik ise yine de tazminat alabiliyor çalışan.

İSPANYA

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : Çalışan işten çıkarıldığında her bir yıl için 20 günlük kıdem tazminatı kazanıyor. Bunun da sınırı 12 yıllık ücret ile sınırlandırılıyor. Aynı Türkiye’deki gibi haklı nedenle derhal fesih mantığı yani hukuka aykırı davranış sebebiyle işten çıkarılmışsa kıdem tazminatı alamıyor. Ancak Türkiye’den farklı olarak belirli süreli çalışanlar kıdem tazminatı hakkına sahiptirler.

İTALYA

Kıdem Tazminatı : Var

İtalya’da kıdem tazminatı tam anlamı ve mânasıyla gönlü bol şekilde uygulanıyor. Kıdem tazminatı için hiç bir şart ve koşul bulunmamaktadır. Çalışan kendi rızası ile olsa da işten ayrılırsa kıdem tazminatı hakkı kazanıyor. Kıdem tazminatı fondan ödeniyor ve fondan yapılacak ödeme de işverenin yatırdığı prime göre hesaplanıyor.

İSVİÇRE

Kıdem Tazminatı Var : Var (Belirli Şartlar Mevcut)

İsviçre'de ilgili düzenleme Borçlar Kanunu'na tabi. 50 yaşını doldurup aynı işveren ile 20 yıldan fazla çalışanlara kıdem taminatı ödeniyor. Söz konusu meblağ anlaşmaya açık fakat anlaşmazlık durumunda mahkemenin verdiği karar 2 - 8 aylık ücret olarak değişebiliyor.

JAPONYA

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 5 Yıl

Tazminatın Tutarı : Japonya’da esasen kıdem tazminatına dair bir kanun bulunmuyor. Eğer çalışan bizim basit anlamda istifa etse bile kıdem tazminatı hakkı elde ediyor. İstifa durumunda ıdem tazminatı olarak 5 yıl için 1,7; 20 için 14,8 aylık ücret ödeniyor. İşverenin iş akdini feshetme yoluna gittiği durumlarda ise çalışana 5yıllık hizmeti karşılığında 3,4 aylık; 20 yıllık hizmeti karşılığında ise 18,8 aylık ücret ödeniyor. Aynı süre çalışmış iki çalışanın tazminatları arsındaki fark ise performans puanlarından kaynaklanıyor. Çalışana kıdem tazminatlarının adaletli hesaplanabilmesi için her yıl performans puanı veriliyor.

RUSYA

Kıdem Tazminatı : Var (Sadece Şartlar Mevcut)

Rusya'da kıdem tazminatı uygulaması çalışanın belirli şartlarda yani belirli işten çıkma sebepleri ile işten ayrılması durumunda uygulanmaktadır. Bunlar : Askerlik, kanundan doğan bir görev, işyerinin başka yere nakli ve iş sözleşmesinin esaslı unsurlarında değişikliktir. Bununla beraber işten çıkartılan işçi 2 ay içinde yeni bir iş bulamazsa kıdem tazminatı niteliğinde olmasa da başka bir tür tazminat almaya hak kazanmaktadır. Bu tazminatın miktarı, 6 aydan uzun çalışmış olan işçiler için toplam ve standart olarak 2 aylık ücret tutarındadır.

SLOVENYA

Kıdem Tazminatı : Var

Min. Çalışma Süresi : 1 Yıl

Tazminatın Tutarı : 1-5 yıl arası çalışanlar her yıl için 6 günlük, 5-15 yıl arası çalışanlar her yıl için 7.5 günlük, 15 yıldan fazla çalışanlar her yıl için 10 günlük kıdem tazminatı alabiliyor.

Avrupa’da Kıdem Tazminatının Tutarı Niye Az?

Avrupa’da genel kanının aksine kıdem tazminatı uygulaması mevcut ve bir çok Avrupa ülkesi sağlam bir şekilde bu uygulamayı yürütüyor. Yukarıda sizin de göreceğiniz şekilde Türkiye’de 1 yıla bir aylık maaş iken Avrupa’a ortalama 2-3 yıla 1 aylık maaşın 2/3’ü kadar tazminat öngörülmüştür. Bunun objektif ve haklı sebepleri var. Bu sebepler :