Kıdem Tazminatı Nedir? Detaylı İnceleme ve Hak Kazanma Durumları

Kıdem Tazminatı Türkiye İş Hayatının en popüler ve en çok tartışılan konusu. Bu yazımda Kıdem Tazminatına dair tüm konuları ve merak edilenleri basit ve anlaşılır bir şekilde anlatacağım. Aslında bu konu iki yazılık bir yazı dizisi olacak. Kıdem tazminatı ile ilgili ikinci yazım Kıdem Tazminatı'nın avrupa ve amerika başta olmak üzere dünyada nasıl uygulandığı ile var olup olmadığı konusu olacak. Bir yönüyle karşılaştırmalı bir inceleme yapacağım.

Kıdem Tazminatı Hangi Kanunda Yer Alıyor?

Kıdem tazminatı ile ilgili düzenleme 25.08.1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinde yer almaktadır. Söz konusu madde 1475 sayılı İş Kanununun yürürlükte kalan tek maddesidir.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, iş akdinin ilgili kanunlarda belirtilen haller sonucunda sona ermesi halinde; işçinin işe başladığı tarihten işten ayrıldığı tarihe kadar geçen her tam yıl için işverence kendisine ödenmesi gereken 30 günlük ücret tutarındaki tazminattır.

Kıdem Tazminatı Tavanı Nedir?

Kıdem Tazminatı Tavanı, aynı SGK Prim tavanı gibi kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınması gereken üst sınırdır. Devlet Memurları Kanuna tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi üzerinde olamaz. Her yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. 2017 yılı itibariyle Kıdem Tazminatı Tavanı 4.426,16 ₺'dir. Yani bir kişinin aylık brüt maaşı 6.000,00 ₺ ise kıdem tazminatı bu tutardan değil tavan tutarından hesaplanır

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır? Formülü Nedir?

Kıdem tazminatı yukarıda dediğimiz gibi her tam bir yıl için 30 günlük maaştır.

Formül : (Çalışılan Toplam Gün x Aylık Maaş) / 365

Kıdem Tazminatından Hangi Kesintiler Yapılır?

Kıdem Tazminatından sadece %0,759 tutarındaki Damga Vergisi kesilir.

Örnek Kıdem Tazminatı Hesaplama

04.08.2011 yılında işe başlayıp 17.02.2017 yılında işten ayrılan aylık brüt maaşı 4.000,00 ₺ olan bir çalışanın Kıdem Tazminatı şu şekilde hesaplanır.

17.02.2017

- 04.08.2011

13 Gün + 6 Ay + 5 yıl = 2024 gün eder. Matematiksek doğruluk için +1 gün eklenir. Toplamda 2025 gün eder.

Hesaplama : (2025 x 4000) / 365 = 22,191.78 ₺ eder. Bu brüt tutarın %0,759'lık damga vergisi 168,44 ₺'dir.

Net Kıdem Tazminatı : 22.191,78 ₺ - 168,44 ₺ = 22,023.35 ₺

Kıdem Tazminatı Hak Kazanma Koşulları Nelerdir?

• İşverenin 4857 Sayılı İş Kanunun 18. maddesine dayanarak İşçinin iş akdini 'geçerli bir sebebe dayandırarak' fesih etmesi ve bu durumda işçinin en az 1 tam yıl kıdeminin olması

• İşçinin 4857 Sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinde belirtilen ve işçiye hizmet akdini derhal fesih etmesi

• Muvazzaf askerlik hizmetinden dolayı erkek çalışanın iş sözleşmesini fesih etmesi

• Bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum ve ya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla

• 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılması nedeniyle

• Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile işten ayrılması

• Hizmet akdinin işçinin ölümü sebebiyle son bulması. Tazminat işçinin kanuni mirasçılarına ödenir

Kıdem Tazminatının Hak Edilmediği Durumlar Nelerdir?

• İşverenin 4857 Sayılı İş Kanunun 18. maddesine dayanarak İşçinin iş akdini 'geçerli bir sebebe dayandırarak' fesih etse bile işçinin ilgili işyerinden 1 tam yıl kıdeminin bulunmaması

• İşçinin kendi isteği ve arzusuyla istifa etmesi

• İşverenin 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinde belirtilen ve işverene hizmet akdini derhal fesih hakkı veren ve II numaralı bentte belirtilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri sebebine dayanarak işçinin iş akdini fesih etmesi.

• Belirli Süreli İş Sözleşmesinin işçi ve ya işveren tarafından fesih edilmesi

• Erkeklerin Evlilik sebebiyle işten ayrılması hallerinde Kıdem Tazminatı hak edilmez

15 Yıllık Çalışma Süresini Doldurmuş Olanlar İçin Özel Durum

1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesinde 15 yıl çalışma süresini dolduranlar için özel bir hüküm yer almamaktadır. Eskiden emekli olup emekli aylığı alabilmek için yaş şartı aranmıyordu sadece prim gününe bakılıyordu. 1999 yılında çıkan yönetmelikle artık yaşada bakılmaktadır. Bu anlayışla 1474 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesine 2.a.4 bendi eklendi. Yani 15 yıllık ve 3600 günlük primini dolduran çalışanlar 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesine 4447 sayılı Kanunla hüküm uyarınca kıdem tazminatı alabilir.

Kıdem Tazminatında Zaman Aşımı Süresi Var Mı?

1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesinde zaman aşımına dair bir ibare bulunmamaktadır. Ancak 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun 125. maddesine göre 10 yıldır.

Kıdem Tazminatına Dahil Olan Ödemeler Nelerdir?

Aile yardımı, Aylık ödenen eğitim yardımı, Çıplak ücret, Çocuk zammı veya çocuk yardımı, Devamlı ödenen primler, Eğitim yardımı, Erzak yardımı, Gıda yardımı, Giyecek yardımı, İkramiye (sürekli veriliyorsa), Kalifiye – nitelik zammı, Kasa tazminatı, Konut yardımı (kira yardımı), Mali sorumluluk tazminat, Sağlık yardımı, Süreklilik arz eden prim ödemeleri, Taşıt yardımı, Ulaşım yardımı (yol parası), Yakacak yardımı, Yemek yardımı, Yıpranma tazminatı

İşyerinin satılması durumunda işçi kıdem tazminatının ödenmesini isteyebilir mi?

Herhangi bir işyerinin kısmen veya tümüyle devredilmesi durumunda, söz konusu işyerinde çalışmakta olanlar aynı şartlarla çalışmaya devam edeceklerdir. İşyerinin devri, çalışanların yasal hakları konusunda herhangi bir kayba yol açmayacak, çalışanlara işyerinin devri nedeni ile kıdem tazminatı ödenmesi gerekmeyecektir. Gerek kıdem tazminatı, gerekse yıllık ücretli izin haklarının belirlenmesi gerektiğinde devir öncesi ve devir sonrası oluşan toplam çalışma süresi esas alınacaktır.

Çıraklar Kıdem Tazminatı Hak Ederler mi ?

Çıraklar, sadece iş sağlığı ve güvenliği açısından 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında bulunmaktadırlar. Anılan Kanun kapsamında işçi statüsünde bulunmadıklarından, kıdem tazminatından yararlanamazlar. Çıraklıktan sonra işçi statüsünde çalışılmış olsa bile, çıraklıkta geçen süreler kıdem tazminatı hesabına dikkate alınmaz.

Oğuzhan Tercan

İnsan Kaynakları Eğitmeni / Danışmanı

Linkedin - Instagram

#kıdemtazminatı #personelözlükvebordro #1475sayılıişkanunu #4857SayılıİşKanunu