Ücret Yönetimi Metrikleri

İnsan Kaynakları fonksiyonunda ölçümleme; doğru metrikleri(*) kullanabilme, analiz yapabilme, üst yönetime zamanında raporlayarak aksiyon alabilme becerisi olarak tanımlanabilinir. Ancak, bu konu üzerinde, gerek ülkemizde gerekse de diğer ülkelerde arzu edilen beceri seviyesine bir türlü ulaşılamamış olduğu da yadsınamaz bir gerçektir. Bu konuda alınması gereken bir hayli yol var... Bu yazıda, İK fonksiyonunun temel alanlarından Ücret Yönetimi'nin ölçümlenmesi ile ilgili birtakım metrikler üzerinde durmaya çalışacağım. Ücret yönetimi aslında en kritik alanlardan birtanesidir; gerek çalışan bağlılığında gerekse de iş tatmininde önemli bir rolü vardır. Bununla birlikte ücretler, verimli ve etkin bir şekilde yönetilmesi gereken çalışan yatırımıdır. Şirketlerin toplam faaliyet giderleri içerisinde %25-%55 oranlarında (ki bazı sektörlerde daha da yüksek oranlara rastlamak mümkün) bir paya sahip olması, bu ciddi yatırımın önemini ve bütüklüğünü bir kez daha gözönüne getirmektedir.​

​Dolayısıyla her yatırımın olduğu gibi, ücret yatırımlarının da ölçümlenmesi kaçınılmaz olmaktadır. Bunun için, benim kritik ve temel olarak gördüğüm, olmazsa olmaz Ücretlendirme metriklerini aşağıdaki gibi sıralayabilirim:

Ücret(**) Maliyetleri / Net Satışlar : Sonucu % olarak ortaya çıkan bu oran, size 100 birim (TL/$/€...) ciro yaratabilmek için, ne kadarlık bir işgücü maliyetine katlanmak gerektiğini göstermektedir. Bu oranı, sektörel kıyaslamalar ve yıllık trendler şeklinde analiz etmek son derece yararlı olacaktır.

Ücret Maliyeti Yatırım Geri Dönüş Oranı (ROI) : İşgücü ödemelerini bir yatırım olarak değerlendirdiğinizde, bu yatırım karşılığında ne kadarlık bir ciro elde edildiğini görmek mümkündür. Bu oran bir katsayı şeklinde hesaplanır; 1:1 oranı idealdir, daha yüksek oranlara çıkmak, daha verimli bir işgücünü gösterebilir.

Hesaplamasını şu şekilde öneririm:[Net Satışlar - (Faaliyet Kârı + Ücret Maliyeti) ] / Ücret Maliyeti

Kişi Başına Yaratılan Katma Değer : ROI hesaplamasının rakamsal ifadesi olarak da değerlendirebiliriz. Katlanılan işgücü maliyetlerine karşılık, şirket ne oranda bir katma değer yaratmaktadır, bunu görmek mümkündür.[Net Satışlar - (Faaliyet Kârı + Ücret Maliyeti) ] / Çalışan Sayısı

Ortalama Kıyaslama Oranı : Çalışanların ücretleri piyasadaki benzer iş büyüklükleriyle gerek sektörel bazda gerekse de özel gruplar ile kıyaslanmaktadır. Ve bunun sonucunda, şirket genelinde ücretlerin rekabet edebilirlik düzeyleri analiz edilmekte, bir sonraki dönemin hareket planları şekillendirilmektedir. Bu oran, şirketin olmak istediği piyasa seviyesinde olup olmadığını anlamamıza yardımcı olacaktır.Çalışan Ücretleri / Hedeflenen Piyasa Seviyesi

Ücret Bandı Dışında Kalan Çalışan Oranı : Ücret yönetiminde, iş büyüklüklerine göre belirlenmiş olan ücret aralıkları büyük önem taşımaktadır. Bu bantlar sayesinde, ücret yönetimi etkin bir şekilde yürütülebilinir ve rekabetçi ücret politikaları belirlenir. Tabii ki, şirket çalışanlarının ücretlerinin de, bu belirlenmiş olan ücret aralıkları içerisinde yönetilmesi esastır, ancak bu her zaman pratikte mümkün olmayabilir. Bunu takip edebilmek için aşağıdaki formül uygulanabilir:Ücret Bantları Dışında Kalan Çalışan / Toplam Çalışan Sayısı

Ücret Maliyetleri / Faaliyet Giderleri : Yukarıda da belirttiğim gibi, ücretlendirme yatırımları ciddi büyüklükte yatırımlardır ve bu yatırımların toplam giderler içindeki payı da sürekli takip edilmelidir. Özellikle, sektörel kıyaslamalar bu konuda aksiyon alınmasında ciddi veri sağlayabilmekte, ve ücret yönetiminin ekinliğini artırabilmektedir. Benim öncelik verdiğim metrikler bunlardır. Elbette ki, web üzerinde araştırdığınızda yüzlerce tanımla karşılabilirsiniz. Onları da çalışmalarınıza katabilirsiniz. Ancak, doğru metriği seçerken unutulmaması gereken nokta, seçtiğiniz ölçüm kriterinin size sonunda bir aksiyon alabilme, strateji oluşturabilme düşüncesini verebilmesidir. Bunun dışında kalan metrikler sadece kalabalıktan başka bir şeyin ötesine geçemez.

(*) Metrik : Metrik sistem 1795 yılında Fransızlar tarafından tanıtılan uzunluk için metre ve ağırlık için kilogram temel birimlerine dayalı (mètre des Archives ve kilogramme des Archives), uluslararası kabul görmüş ondalık tabanlı ölçüm sistemidir.

(**) Ücret maliyeti : Baz ücret + prim + satış primi + sosyal yardım ödemeleri + arızi yardım ödemeleri + ilgili işveren maliyetlerini kapsamaktadır.

Kaynakça-1: WikiPedia

Oğuzhan Tercan

İnsan Kaynakları Eğitmeni/Danışmanı

#ücretyönetimi #metriksistem #insankaynakları #tercann #oğuzhantercan