15 Soruda Zorunlu 'Bireysel Emeklilik Sistemi' (BES) Nedir ?

Oğuzhan Tercan
28 Oca 2017
4 dakikada okunur

Güncelleme tarihi: 4 Nis 2021

Değerli Dostlar Merhabalar,

Bugünkü yazımda çalışma hayatının şuan en güncel konusu olan Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi hakkında detaylı bir bilgilendirme yapacağım.

Bireysel Emeklilik nedir, kimleri kapsıyor, çalışanın ve işverenin sorumlulukları nelerdir vb hem insan kaynakları profesyonellerinin hem de iş hayatındaki tüm çalışanların kafasındaki 15 soruyu cevaplıyorum.

1-) BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ NEDİR ?

Mevcut kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak ve çalışanların aktif çalışma hayatları süresince kazançlarının bir kısmını biriktirerek emekli olduktan sonra da sahip oldukları refah seviyesini koruyabilmelerini, aynı zamanda da ekonomiye ihtiyacı olan uzun vadeli finansal kaynağı yaratarak istihdamın arttırılmasını amaçlamaktadır. Gönüllü katılım esasına dayanır. Normalde yurttaşların tamamen kendi insiyatifleri ve direkt kendi ödemeleri ile gönüllü olarak ve geleceklerini teminat altına alma ve ya en azından birikim yapabilme amacıyla özel banka ve kurumlardan aldıkları destektir.

2-) ZORUNLU BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ NEDİR ?

1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerli olan ve resmen hayata geçen bu Zorunlu Bireysel Emeklilik Sisteminde ise çalışanların maaşlarından kesilmesi suretiyle zorunlu olarak katıldıkları sistemdir. Burada aynı işsizlik maaş SGK kesintisi gibi bu kesintiyi çalışanlar adına işverenler yapmaktadır.

3-) ZORUNLU BES NASIL İŞLEYECEK ?

İşveren, çalışanını otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Hazine Müsteşarlığı'nca uygun görülen bir şirketin sunacağı emeklilik planına dahil edecek. Sisteme otomatik olarak her ay belli bir para yatırılacak.

4-) KİMLERİ KAPSAYACAK ?

Sistem esas itibariyle 1972 yılı ve üzeri doğumlu olan kadın-erkek memur ve özel sektör tüm çalışanları kapsamaktadır. Yani yaş olarak 45 yaş ve altıdır. Bu yaş üstü sisteme dahil olamayacaktır. Tabi keni özel kurum ve ya bankalardan isterse gönüllü olarak ücreti mukabilinde dahil olabilir.

5-) SİSTEME ORTALAMA KAÇ KİŞİ DAHİL OLACAK ?

Bir üstteki kritere göre 14 milyonun üzerinde kişi sisteme dahil olacaktır.

6-) NE ZAMAN BAŞLADI ?

1.000 ve üzeri çalışana sahip özel sektör firmaları 01.01.2017’den itibaren
250-1.000 arası çalışana sahip özel sektör firmaları 01.04.2017’den itibaren
100-249 arası çalışana sahip özel sektör firmaları 01.07.2017’den itibaren
10-49 arası çalışana sahip özel sektör firmaları 01.07.2018’den itibaren
5-9 arası çalışana sahip özel sektör firmaları 01.01.2019’den itibaren
Mahalli idareler ve KİT'ler 01.01.2018’den itibaren
Memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) 01.04.2017’den itibaren sisteme dahil olacaklardır.

7-) MAAŞTAN NE KADAR KESİLECEK ?

Prime esas kazancın yüzde 3'ü kadar kesinti bireysel emeklilik sistemine dahil edilecek. Bu oranı iki katına kadar artırmaya, yüzde 1'e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak.

En düşük kesinti 53 lira, en yüksek 340 lira olacak. Aylık prime esas kazancınız, 2 bin liraysa, maaşınızdan aylık 60 lira kesilecek. 3 bin 500 liraysa, aylık 105 lira kesinti yapılacak. 5 bin liraysa, her ay 150 lira kesilecek.

8-) CAYMA VE SİSTEMDEN ÇIKMA HAKKI VAR MI ?

Sisteme giren çalışanlar için iki ay içinde cayma hakkı getirilecek. Çalışanlar sistemden çıkarken hem kesilen parayı hem de varsa getirisini 10 gün içinde geri alacak. Çalışanlar posta ve ya internet üzerinden başvurarak sistemden çıkabileceklerdir.

9-) PEKİ ARA VERME HAKKI OLACAK MI ?

Çalışan, belirlenenden daha yüksek bir oranda ödeme yapmak istediğinde bunu işverene bildirebilecek, katkı payı ödemeye azami 3 ay ara vermeyi talep edebilecek.

10-) MEVCUT BİREYSEL EMEKLİLİĞİ OLANLAR NE YAPACAK ?

Hali hazırda bireysel emekliliği olanlar da sisteme girebilecek hatta ikisini aynı aynı anda sürdürebileceklerdir. Zorunlu olanı 2 ay kullanıp çıkıp eskisinden devam edebileceklerdir. Aynı şekilde eskisini hali hazırdakini iptal edip yenisini tercih edebileceklerdir. Yalnız tek kriter şu ki eskisini iptal ederlerse haklarını kaybedecekler.

11-) BU SİSTEMDE DEVLET KATKISI VAR MI VAR SA NASIL VE NE KADAR ?

Sisteme dahil olanlara devlet aylık katkı payının yüzde 25'i destekte bulunacak. Ayrıca cayma hakkını kullanmayanlara bir kereye mahsus olmak üzere bin lira destek verilecek. En az 10 yıl sistemde kalıp birikimlerini maaş olarak almak isteyenlere devlet toplam birikimin yüzde 5'i kadar bir katkı daha verecek.

İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara devlet katkısı verilmeyecek. Devlet katkısı hak ediş oranı 3-6 yıl için yüzde 15, 6-10 yıl için yüzde 35, 10 yılını dolduranlar için yüzde 60, sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için yüzde 100 olacak.

Hatırlatmakta fayda var. Sistemden bir yıl sonra çıkanlar devlet desteklerinden faydalanamıyor. Destekten faydalanmak için belli süre ve şartlar gerekli. Şu anki bireysel emeklilik sisteminde devlet desteği belirli bir oranda ancak üç yıl sonra hak edilebiliyor

12-) EMEKLİ OLANLAR NE YAPACAK ?

10 yıl prim yatıran ve 56 yaşına gelen çalışanlar emekliliği hak edecek. Emeklilik hakkı kazandığı tarihte parasını topluca çekmeyip en az 10 yıl süreyle kendisine emekli aylığı şeklinde ödenmesini talep edenlere o güne kadar birikmiş tutar üzerinden yüzde 5 oranında ilave bir devlet katkısı daha sağlanacak.

13-) İŞ DEĞİŞTİRME OLUNCA NE OLACAK ?

Başka bir işe geçildiğinde, yeni işyeriniz de otomatik katılım kapsamında ise çalışanın daha önce kazandığı birikim, emeklilik süresi gibi haklar yeni emeklilik planına aktarılacak. Yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse, çalışan isterse önceki işyerindeki sözleşme kapsamında ödemeleri kendi yapabilecek.

14-) DİYELİM Kİ İŞVEREN BU DÜZENLEMEYE UYMADI CEZASI VAR MI ?

Tabi ki var. İşverenin yükümlülüklerine ve yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca 100 TL idari para cezası uygulanacak.

Ayrıca BES'e otomatik katılımda, işveren, katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorunda.

15-) BİREYSEL EMEKLİLİK SİSYEMİ NE KADAR KAZANDIRACAK ?

53 Lira Ödeyecekler (Asgari Ücretli)